Czy dopuszczalne jest ustanowienie służebności przesyłu według innego przebiegu niż istniejący? Taki problem pojawił się w sprawie wniesionej przez ORANGE.
Domagał się on ustanowienie służebności przesyłu dla istniejących urządzeń telekomunikacyjnych, zgodnie z ich istniejącym przebiegiem.
Z kolei właścicielka nieruchomości chciała aby służebność przebigała w pobliżu granicy nieruchomości. Wiązałoby się to koniecznością przesunięcia sieci.
Sąd rejonowy podzielił stanowisko uczestniczki. Postanowieniem ustanowił służebność wzdłuż granicy jej nieruchomości. Zdaniem sądu przyjęte rozwiązanie stanowi kompromis pomiędzy interesami stron.
Odmiennego zdania był jednak ORANGE. Sprawa trafiła do sądu okręgowego. Rozpoznając apelację sąd ten powziął poważne wątpliwości. Zwrócił się więc do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego.
Sprowadzało się ono to odpowiedzi na pytanie czy w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu dla już istniejącego urządzenia przesyłowego dopuszczalne jest stanowienie służebności przesyłu według innego przebiegu niż istniejący i nakazanie przeniesienie urządzenia na nowe miejsce.
Ustanowienie służebności przesyłu według innego przebiegu niż istniejący – stanowisko Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy rozstrzygając przedstawione mu zagadnienie podjął w dniu 26 lipca 2017 r. uchwałę III CZP 28/17. Stanął w niej na stanowisku, że w sprawie z wniosku przedsiębiorcy przesyłowego o ustanowienie służebności przesyłu dla istniejących urządzeń przesyłowych nie jest dopuszczalne ustanowienie służebności przesyłu według innego przebiegu niż istniejący.
Zdaniem Sądu Najwyższego jeżeli urządzenia te już istnieją, to można przyjąć domniemanie faktyczne konieczności ich funkcjonowania w miejscu położenia. W takim wypadku ocenie sądu podlega tylko to, czy bez ustanowienia służebności możliwe jest właściwe korzystanie z tych urządzeń przez przedsiębiorcę przesyłowego.
W konsekwencji sąd nie ma kompetencji do badania, czy inny przebieg urządzenia przesyłowego na gruncie prowadziłby do mniejszego ograniczenia wykonywania prawa własności. Nie może też badać czy urządzenia przesyłowe nie powinny być one posadowione na innej nieruchomości.
Sąd nie jest więc uprawniony do nakazania przeniesienia urządzeń przesyłowych. Nie jest też uprawniony do oddalenia wniosku o ustanowenie służebności z tej przyczyny.
Poza tym roszczenie o nakazanie przeniesienia urządzeń przesyłowych podlega rozpoznaniu w procesie. Nie można więc rozpoznawać go w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu. Sprawa ta toczy się bowiem w postępowaniu nieprocesowym.
Czy Sąd Najwyższy ma rację?
Nie podzielam stanowiska Sądu Najwyższego 😊 Otóż, do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Należy więc do nich stosować również art. 145 kodeksu cywilnego dotyczący służebności drogi koniecznej.
Z paragrafu drugiego tego przepisu wynika, że przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić.
Stosując ten przepis do służebności przesyłu przyjąć należy, że służebność należy ustanowić w ten sposób aby zapewnić przedsiębiorcy przesyłowemu prawo do korzystania z cudzej nieruchomości na potrzeby urządzeń, których jest właścicielem. Korzystanie z nieruchomości uwzględniać powinno jednak interesy jej właściciela.
Powinno być dla niego jak najmniej uciążliwe. Nawet gdy wiązałoby się to ze zmianą przebiegu urządzeń w stosunku do istniejącego. Nie sposób przy tym zgodzić się z Sądem Najwyższym, że istnieje domniemanie faktyczne konieczności funkcjonowania urządzeń w miejscu ich funkcjonowania.
Przedsiębiorcy przesyłowi bardzo często umieszczali urządzenia przesyłowe tam gdzie było im to wygodnie a nie tam gdzie było to konieczne. Nie liczyli się przy tym z interesami właścicieli nieruchomości. Tak było zwłaszcza w czasach gdy nie było przepisów zapewniających realną ochronę prawa własności.
Jeżeli natomiast chodzi o kwestię nakazania przeniesienia urządzeń przesyłowych to odwołać należy się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2014 r. III CZP 74/14. Przyjął, że w postanowieniu ustanawiającym drogę konieczną można zawrzeć odpowiednie nakazy i zakazy pozwalające na wykonanie ustalonego przebiegu drogi koniecznej.
Nie wiedzę więc przeszkód prawnych aby w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu sąd wydał nakaz przeniesienia urządzenia przesyłowego. Zresztą samo wydanie takowego nakazu nie warunkuje ustanowienie służebności przesyłu według innego przebiegu niż istniejący.
Właściciel nieruchomości obciążonej służebnością przesyłu będzie mógł dochodzić przesunięcia urządzenia przesyłowego. Uczynić to będzie mógł w procesie przeciwko przedsiębiorcy przesyłowemu, w drodze powództwa o ochronę własności.
Piotr Bożałkiński
radca prawny
***
Postanowienie wstępne w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu
Czy można wydać postanowienie wstępne w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu? Taki problem pojawił się w sprawie właściciela nieruchomości, przez którą przebiegał gazociąg [Czytaj dalej…]
***
Na temat służebności przeczytaj jeszcze artykuły:
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }