Służebność osobista

Wyobraź sobie, że Twój sąsiad ma studnię. Woda w niej jest czysta i smaczna. Chciałbyś czerpać wodę z tej studni. Sąsiad nie ma nic przeciwko temu.

Obawiasz się jednak, że jak sąsiad sprzeda swoją działkę to nowy właściciel nie pozwoli Ci czerpać wodę ze studni. Z kolei sąsiad nie chce, aby ktoś inny poza Tobą mógł korzystać z jego studni. Rozwiązaniem tego problemu może być służebność osobista 😊

Czym jest służebność osobista?

Służebność osobista jest prawem, które umożliwi Ci korzystanie z nieruchomości innej osoby w oznaczony sposób. Prawo to może polegać np. na przejeździe i przechodzie przez inną nieruchomość, czy też pobieraniu z niej wody lub piasku. Szczególny rodzajem służebności osobistej jest służebność mieszkania. Pisałem o niej w TYM artykule.

Służebność osobista, w przeciwieństwie do służebności gruntowej nie ma na celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości lecz zaspokojenie potrzeb określonej z imienia i nazwiska osoby. Aby uzyskać takową służebność nie musisz być właścicielem jakiejkolwiek nieruchomości 😊

Nie możesz jednak przenieść tej służebności na inną sobą inną osoby, ani też upoważnić do jej wykonywania innych osób ☹

Ponieważ służebność osobista jest prawem rzeczowym będzie Ci ona przysługiwać nawet wówczas, gdy zmieni się właściciel działki, którą obciąża Twoja służebność 😊

Ustanowienie służebności osobistej
w drodze umowy

Służebność osobistą możesz ustanowić w drodze umowy. Prawo wymaga, aby oświadczenie właściciela ustanawiającego służebność osobistą złożone było w formie aktu notarialnego.

Oświadczenie woli osoby, na rzecz której ustanowiona ma być służebność osobista może być natomiast złożone w sposób dowolny, w tym również w sposób dorozumiany. W praktyce jednak oświadczenia woli obydwu stron składane są w formie aktu notarialnego.

Służebność osobista może zostać ustanowiona nieodpłatnie albo za odpłatnością. O tym decydują strony umowy. One też decydują, czy odpłatność za służebność będzie jednorazowa czy okresowa.

Ustanowienie służebności osobistej
w drodze orzeczenia sądowego

Przepisy prawa nie przewidują roszczenia o ustanowienie służebności osobistej na drodze sądowej, nawet gdy służebność ta jest konieczna do prawidłowego korzystania z Twojej nieruchomości ☹ Nie możesz więc ustanowić tej służebności wbrew woli właściciela nieruchomości obciążonej, tak jak to ma miejsce w przypadku służebności drogi koniecznej, o której pisałem w TYM artykule.

Służebność osobista może natomiast być ustanowiona w drodze orzeczenia sądowego, gdy właściciel nieruchomości obciążonej wyrazi na to zgodę. Może to nastąpić np. w sprawie o podział majątku wspólnego, o zniesienie współwłasności czy o dział spadku.  Nie możesz nabyć służebności osobistej w drodze zasiedzenia ☹

Sposób wykonywania służebności osobistej

Najlepiej jest dokładnie określić sposób wykonywania służebności osobistej w umowie. Wtedy wiesz jakie masz prawa i jakie ciążą na Tobie obowiązki.

W przypadku brak szczegółowych zapisów umowy służebność osobistą powinieneś wykonywać według swoich osobistych potrzeb, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i miejscowych zwyczajów. Swoje prawo powinieneś wykonywać tak, aby jak najmniej utrudniało to korzystanie z nieruchomości obciążonej.

Przy wykonywaniu służebności osobistej korzystasz z ochrony z podobnej do tej, która przysługuje właścicielowi nieruchomości. Jeżeli ktoś będzie utrudniał Ci wykonywanie Twojego prawa to będziesz mógł skierować sprawę do sądu, nawet przeciwko właścicielowi nieruchomości 😊

Zmiana służebności osobistej

Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności osobistej jeżeli powstanie po jego stronie ważna potrzeba gospodarcza ☹ Nie może jednak tego uczynić, gdy zmiana ta przyniosłaby dla Ciebie niewspółmierny uszczerbek. Poza tym, taka zmiana możliwa jest jedynie jeżeli zapłaci Ci za to wynagrodzenie 😊

 Jeżeli natomiast dopuścisz się przy wykonywania swojego prawa rażących uchybień to właściciel nieruchomości obciążonej będzie mógł domagać się zamiany służebności na rentę.

Wygaśnięcie służebności osobistej

Służebność osobista wygasa najpóźniej z końcem Twojego życia. Wyjątek od tej zasady stanowi służebność mieszkania, przy której można umówić się, że po Twojej śmierci przysługiwać będzie ona Twoim dzieciom, rodzicom lub małżonkowi.

Jeżeli służebność osobista została ustanowiona na określony czas to wygasa ona wraz upływem czasu, na który została ustanowiona. Wygasa ona także wskutek niewykonywania jej przez lat dziesięć.

Służebność osobista może zostać zniesiona w drodze orzeczenia sądowego.

Może też nastąpić też bez wynagrodzenia, jeżeli utraciła ona dla Ciebie wszelkie znaczenie. Właściciel nieruchomości obciążonej może również domagać się jej zniesienia, jeżeli na skutek zmiany stosunków stała się ona dla niego szczególnie uciążliwa. Wtedy jednak będzie on musiał zapłacić Ci za to wynagrodzenie 😊

Warto więc zastanowić się nad ustanowieniem tej służebności.